Innowacyjna Małopolska. W naszym regionie tkwi ogromny potencjał

Paulina Szymczewska

– Wykorzystanie sztucznej inteligencji, systemy eksperckie, nowoczesne instalacje, gospodarka obiegu zamkniętego… Pomysłów mamy wiele. Chcemy być jednym z innowacyjnych hubów w Krakowie. To jest właśnie biznes jutra – podkreśla BOGUSŁAW KOŚMIDER, prezes zarządu Krakowskiego Holdingu Komunalnego SA.

– Inteligentne przedsiębiorstwa, zrobotyzowane fabryki, biura wypełnione po brzegi sztuczną inteligencją… To nie jest science fiction, to wszystko już się dzieje. Czy nasz region za tym nadąża? Jak Małopolska tworzy podwaliny pod biznes jutra?

– Myślę, że w tej dziedzinie Małopolska bardzo dobrze wypada w porównaniu z innymi regionami, między innymi dlatego, że mamy bardzo dobrze wykształconych ludzi – przede wszystkim w Krakowie, ale również w innych miejscowościach naszego regionu, choćby – żeby daleko nie sięgać – w Chrzanowie, Dobczycach czy Myślenicach. Swą działalność prowadzą też u nas duże, nowoczesne firmy, wokół których wyrastają mniejsze. Rozwijamy się i ten rozwój stale przyspiesza.

Moim zdaniem Małopolska – przy tak dobrze wykształconych kadrach, ale także dzięki dużej otwartości młodego pokolenia na nowoczesność – może być takim regionem, jakim w Niemczech jest Bawaria. Z jednej strony jest ona posadowiona na konserwatywnych fundamentach, a z drugiej jest bardzo nowoczesna. Mają tam swoje siedziby najnowocześniejsze firmy świata. Małopolska też może być takim regionem. I myślę, że jest do tego coraz lepiej przygotowana.

– Małopolskie firmy i startupy są bardzo kreatywne, a nasz region w szybkim tempie staje się hubem innowacji technologicznych. Które sektory gospodarki są najbardziej innowacyjne i perspektywiczne?

– Przede wszystkim informatyka oraz dziedziny związane z rozwojem naukowym. Możemy jako region pochwalić się naprawdę solidną bazą naukową i staje się ona coraz bardziej innowacyjna. Myślę, że jeżeli uda się zrealizować duże inwestycje związane ze sztuczną inteligencją, to również wokół tego powstanie infrastruktura społeczno-gospodarcza. I kolejna dziedzina: kultura. Kraków i Małopolska to miejsce, gdzie świetnie może się rozwijać tzw. przemysł kulturowy, to znaczy przemysł spotkań, przemysł kontaktu – coś, co w świecie jest coraz bardziej widoczne, a Małopolska pod tym względem ma ogromny potencjał i mnóstwo możliwości.

– Jak już wcześniej mówiliśmy, AI i nowoczesne technologie z przytupem wchodzą do każdej dziedziny życia. Do krakowskiej spalarni odpadów również?

– Zdecydowanie. Od samego początku byliśmy bardzo innowacyjnym przedsiębiorstwem, nie tylko jeśli chodzi o spalarnię, której Krakowski Holding Komunalny jest właścicielem i operatorem. KHK to również podatkowa grupa kapitałowa, w skład której wchodzą krakowskie spółki komunalne: Wodociągi Miasta Krakowa, Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne, Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej i Arena Kraków. Utworzenie grupy kapitałowej było bardzo innowacyjnym przedsięwzięciem, jest to jeden z nielicznych tego typu związków kapitałowych w sferze polskiej gospodarki komunalnej.

Sama spalarnia również jest od początku przedsięwzięciem bardzo innowacyjnym. Są tu realizowane projekty z udziałem AI, które pomagają w optymalizacji pracy zakładu i osiąganiu jak najlepszych wyników spalania oraz produkcji ciepła i energii elektrycznej. Wykorzystujemy sztuczną inteligencję w zakresie rozpoznawania składu odpadów – mamy kilkaset kamer na terenie spalarni, robią one zdjęcia, które potem są analizowane przez system i na tej podstawie dobiera się odpowiednie parametry spalania. To przynosi efekty m.in. w postaci znaczącej poprawy wydajności.

Warto podkreślić, że spalarnia, planując i realizując projekty z wykorzystaniem AI, po raz kolejny staje się prekursorem i liderem najnowocześniejszych rozwiązań technologicznych zarówno w Polsce, jak i w Europie.

– Biznes jutra to nie tylko nowoczesne technologie. Powinien on być prowadzony zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju i zielonej transformacji. W jaki sposób Państwa działalność się w to wpisuje?

– Te idee są nam bardzo bliskie. Spalarnia spala odpady, jednocześnie produkując prąd i ciepło. Jesteśmy jednym z głównych w Krakowie dostawców energii odnawialnej, zielonej. Moim zdaniem jest to kwestia kluczowa, jeśli chodzi o nasze miasto, bo przecież – co warto przypomnieć – Kraków od 2021 roku kupuje wyłącznie zieloną energię do zasilania jednostek miejskich takich jak szkoły, urzędy i komunikacja miejska.

Ponadto trzeba podkreślić, że jako Holding powołaliśmy tzw. Fundusz Zrównoważonego Rozwoju, z którego finansujemy różne przedsięwzięcia. Tworzymy niezbędne do tego narzędzia i przygotowujemy strategię zrównoważonego rozwoju, która będzie się opierała na najlepszych wzorcach polskich i europejskich. Współpracujemy w tym zakresie z innymi, podobnymi do naszego holdingami komunalnymi w Europie, czerpiąc z ich wiedzy i doświadczenia, ale też dzieląc się własnymi pomysłami.

– Skoro o zrównoważonym rozwoju mowa… Jednym z wyzwań, jakie przed wami stoją, jest raportowanie ESG.

– Raportowanie ESG to proces, w którym firmy przedstawiają informacje na temat swojego wpływu na środowisko (Environmental), społeczeństwo (Social) i ład korporacyjny (Governance), czyli – najprościej mówiąc – dotyczy to szeroko rozumianego raportowania realizacji strategii zrównoważonego rozwoju. Samo raportowanie to ostatni element. Pierwszym jest analiza i przygotowanie takiej strategii, potem jej wdrożenie, a na końcu sprawozdawczość.

Podkreślę, że podchodzimy bardzo poważnie do raportowania ESG. Podnosimy w tym zakresie kompetencje wyższej kadry kierowniczej i pracowników, kupujemy oprogramowanie, które będzie nam pomagało obliczać ślad węglowy itp., prowadzimy analizy związane z systemem raportowania ESG i tworzymy całą strukturę organizacyjną, która pozwoli nam te informacje zbierać, przetwarzać i sprawozdawać.

Ze względu na charakter naszej spółki konieczne jest specyficzne dla obszaru ESG działanie obejmujące szeroki, różnorodny zakres zagadnień. Obejmować on będzie zarówno realizację zadań KHK, prowadzenia spalarni, jak i zadania z zakresu gospodarowania wodą, energią, organizacji transportu zbiorowego oraz organizacji wydarzeń przez poszczególne spółki naszej podatkowej grupy kapitałowej.

– I kolejna kwestia: realizacja strategii GOZ, czyli gospodarki o obiegu zamkniętym. Krakowski Holding Komunalny przyjął tę strategię w 2020 roku. Na czym ona polega?

– Chodzi o to, by jak najwięcej z naszych działań było realizowanych w obiegu zamkniętym, czyli nie generowało dodatkowych kosztów i skutków w postaci różnego rodzaju produktów ubocznych. Podam przykład spalarni: po spaleniu odpadów zostają żużle i pyły. To resztkowy odpad, ale nie może się zmarnować, nie idzie więc na składowisko, lecz jest wykorzystywany. Wytwarza się z niego np. podkłady pod drogi. To jest właśnie gospodarka obiegu zamkniętego.

Przyjęta w naszej spółce strategia GOZ wskazuje zakres realizacji polityki inwestycyjnej i operacyjnej, zawierającej założenia koncepcji zrównoważonego rozwoju i gospodarki o obiegu zamkniętym. Wpisują się one w filozofię budowy „łańcucha wartości” związanego z działalnością spalarni, prowadzeniem działań rozwojowych, edukacyjnych i promocyjnych, a także współpracą ze spółkami miejskimi wchodzącymi w skład grupy kapitałowej KHK, środowiskiem naukowym i partnerami zagranicznymi w zakresie prac badawczo-rozwojowych. Dla sprawnego zarządzania realizacją strategii GOZ ustanowiono 25 wskaźników monitorowania. Dotyczą one najważniejszych aspektów działalności zakładu, zwłaszcza poprawy efektywności energetycznej, zmniejszenia emisji zanieczyszczeń, wykorzystania zasobów wody (również wód opadowych), wzrostu ilości wytwarzanej zielonej energii, wzrostu ilości odpadów wtórnych przekazywanych do dalszego przetwarzania.

– Świetnym przykładem inwestycji w duchu GOZ jest instalacja odzysku ciepła ze spalin, która działa na terenie krakowskiej spalarni od 2023 roku.

– Słowo „spaliny” kojarzy się źle, ale tutaj stają się one paliwem, które wykorzystujemy. Nasza instalacja przetwarza gorące spaliny z procesu spalania odpadów na energię cieplną, która może być wykorzystana do celów grzewczych. Możemy więc produkować jeszcze więcej ciepła, nie zwiększając przy tym ilości spalanych odpadów. Dzięki tej instalacji zwiększyliśmy produkcję i sprzedaż ciepła o 25 procent, wydając stosunkowo niewiele.

Odzysk ciepła ze spalin to również mniejsza emisja CO2 do środowiska, niższa temperatura spalin i duża oszczędność wody. Konwencjonalna elektrownia węglowa, by wyprodukować tyle energii, ile my odzyskujemy ze spalin, wyemitowałaby do atmosfery około 26 tys. ton CO2 rocznie.

– KHK jest liderem Krakowskiej Grupy Zakupowej, co pozwala na duże oszczędności, jeśli chodzi o zakup energii elektrycznej i gazu. Wpisuje się to również w ideę zrównoważonego rozwoju i zielonej transformacji?

– Obecnie są trzy grupy zakupowe, a zapewne będzie ich więcej. Jedna grupa dotyczy zakupu energii elektrycznej, są w niej 384 podmioty – m.in. szkoły, instytucje miejskie (np. Urząd Miasta, Zarząd Budynków Komunalnych czy Zarząd Dróg Miasta Krakowa) i miejskie spółki. Jak to się mówi, duży może więcej. Kupując energię wspólnie, z racji wolumenu kupujemy ją taniej. Mamy też specjalistów, którzy wiedzą, kiedy kupować energię, żeby to się najlepiej opłacało, i w jakim zakresie, czyli np. czy według ceny stałej, czy zmiennej itp. Przykładowo w tym roku Grupa Zakupowa Energii Elektrycznej (GZEE) w samym tylko pierwszym kwartale przyniosła ok. 5 mln zł oszczędności. Co prawda rok jeszcze się nie skończył, ale myślę, że śmiało mogę oszacować co najmniej kilkunastomilionowe korzyści ekonomiczne na zakupie prądu dla miasta.

A myślimy już o kolejnych ruchach, jeśli chodzi o modyfikację działań w zakresie GZEE. Mamy również grupę zakupową gazu, która skupia około 200 podmiotów i powoli się rozrasta. Jesteśmy też liderem Grupy Zakupowej „Elektromobilność dla Gminy Miejskiej Kraków”.

Grupy zakupowe przynoszą miastu wymierne korzyści natury finansowej, ale nie tylko. Niezwykle istotne jest również to, że osiągamy dzięki nim efekt ekologiczny. Pilnujemy bowiem tego, by energia, którą nabywamy, była energią zieloną. Od 2021 roku w ramach GZEE Holding kupuje dla miasta wyłącznie zieloną energię, właśnie zakończył się przetarg na dostawę energii elektrycznej dla Krakowa.

– Skoro o zielonej energii mowa… KHK jako właściciel spalarni jest największym producentem zielonej energii w Krakowie, ale chcecie iść dalej i zbudować kilka farm fotowoltaicznych.

– Ponieważ wzorujemy się na niemieckich i austriackich stadtwerkach, chcemy ten temat realizować również u nas. Planujemy więc budowę kilku farm fotowoltaicznych. Trzeba tu bowiem pamiętać, że w skład naszej grupy kapitałowej wchodzi Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej, które dostarcza ciepło mieszkańcom. System ciepłowniczy musi być efektywny i musi zawierać określoną pulę energii pochodzącej z OZE, a do takiej zalicza się m.in. właśnie fotowoltaika.

Pierwsza z planowanych przez nas farm fotowoltaicznych powstałaby w Nowej Hucie – niedaleko spalarni i pracowałaby na jej rzecz. Natomiast energię, którą produkuje spalarnia, moglibyśmy sprzedawać w całości. Ponadto mając duży magazyn energii, moglibyśmy sprzedawać energię wtedy, kiedy jest na nią największe zapotrzebowanie i kiedy ceny są najwyższe.

Myślimy także o kilku innych lokalizacjach dla farm fotowoltaicznych w Krakowie. Pod uwagę bierzemy tereny zdegradowane – takie, które i tak już nie mogłyby być inaczej wykorzystane. Intensywnie pracujemy również nad rozwiązaniami, które pozwolą zoptymalizować nasze inwestycje w fotowoltaikę. Chodzi bowiem o to, żeby ta energia nie tylko była zielona, ale też najtańsza dla mieszkańców.

– W planach macie także budowę instalacji wychwytu CO2.

– W Unii Europejskiej wejdą – choć na szczęście dla nas z opóźnieniem – opłaty za emisję dwutlenku węgla. Elektrownie, elektrociepłownie czy cementownie już są w to włączone i muszą płacić, spalarnie odpadów jeszcze nie, ale już teraz planujemy inwestycję w instalację wychwytu CO2, zwłaszcza gdyby udało się na to pozyskać unijne pieniądze. Mielibyśmy wówczas efekt ekonomiczny i ekologiczny.

Dodać warto, że taka instalacja wychwytu CO2 również jest elementem gospodarki o obiegu zamkniętym, o której wcześniej mówiliśmy. Nie jesteśmy wprawdzie dużym emiterem dwutlenku węgla, ale jeśli uda nam się zrealizować tę inwestycję, to w przyszłości nie tylko nie będziemy musieli ponosić wysokich kosztów zakupu świadectw emisji CO2, ale także przyczynimy się do poprawy jakości powietrza w okolicy Krakowa, co przecież leży w interesie wszystkich. To się opłaci i nam, i mieszkańcom.

– Fotowoltaika, wychwyt CO2, a to jeszcze nie wszystko. Myślicie też o wodorze?

– Produkcja energii elektrycznej jest ważną częścią naszej działalności. Jeśli uda nam się wybudować większe farmy fotowoltaiczne, to będziemy mogli zamontować tam magazyny energii oraz urządzenia do produkcji wodoru. Następnie wodór ten będzie można wykorzystywać np. do zasilania miejskich autobusów wodorowych i innych pojazdów. Obecnie prowadzimy prace badawcze w tym zakresie i mamy już wypracowanych kilka rozwiązań. Kiedy inwestycja dojdzie do skutku? Myślę, że to jest perspektywa najbliższych kilku lat.

Jak więc widać, innowacyjnych pomysłów mamy dużo – wykorzystanie sztucznej inteligencji, różnego rodzaju systemy eksperckie, nowoczesne instalacje, gospodarka obiegu zamkniętego, inteligentne sterowanie obrazowe, wychwyt CO2, produkcja wodoru… Wymieniać można długo, a to wcale nie koniec, bo tych pomysłów – czy to związanych z innowacjami dotyczącymi spalarni, czy to w zakresie szerzej pojętej energetyki – mamy jeszcze wiele. Po co to wszystko robimy? Bo nie tylko jesteśmy ważnym podmiotem w zakresie zagospodarowania odpadów, ale również chcemy być jednym z innowacyjnych hubów w Krakowie. Wokół tej tematyki na pewno dużo będzie się działo.

– To jest właśnie biznes jutra?

– Tak. Z naszych obserwacji wynika, że firmy w Europie, m.in. w Niemczech, Austrii i innych krajach, idą właśnie w tym kierunku – nowoczesnych rozwiązań, innowacji, zrównoważonego rozwoju. My się uczymy od nich, ale też one mogą w wielu sprawach uczyć się od nas. Myślę, że to jest kierunek rozwoju biznesu na najbliższe 20, 30 lat i Kraków w tej materii będzie w środku peletonu, a może nawet będzie jednym z wyróżniających się, innowacyjnych miast działających w sferze infrastruktury komunalnej.

Rozmawiała Paulina Szymczewska

Krakowski Holding Komunalny SA

realizuje działania prowadzące do zwiększenia efektywności funkcjonowania krakowskich spółek komunalnych oraz świadczy usługi związane z sektorem gospodarki komunalnej. W skład grupy kapitałowej KHK SA wchodzą następujące spółki: Krakowski Holding Komunalny SA, Wodociągi Miasta Krakowa SA, Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne SA, Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej SA, Arena Kraków SA.

KHK jest właścicielem i operatorem spalarni zlokalizowanej przy ul. Giedroycia w Nowej Hucie. Jest ona ostatnim elementem krakowskiego systemu gospodarki odpadami komunalnymi. Do zakładu trafiają odpady z terenu gminy Kraków, z których uprzednio wyodrębniono już surowce wtórne.

W krakowskiej spalarni o rocznej maksymalnej wydajności 245 tys. ton odpadów została zastosowana bardzo nowoczesna technologia spełniająca wymagania tzw. najlepszych dostępnych technik (ang. BAT – Best Available Techniques), gwarantująca zachowanie najwyższych standardów ochrony środowiska.